Σταφίδα: Ο "μαύρος χρυσός" της Μεσσηνιακής γης στο επίκεντρο του Messinia Terroirs Wine Festival

Η σταφίδα βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος στο πλαίσιο του Messinia Terroirs Wine Festival 2025, της εξαιρετικά επιτυχημένης πρωτοβουλίας που διοργανώνει και πραγματοποιεί το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη και Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου από το 2023 και έχει στόχο την ανάδειξη της οινικής κληρονομιάς της Μεσσηνίας.

Η διοργάνωση που γίνεται σε  συνεργασία με την Costa Navarino, καθώς και τοπικούς φορείς, έφερε φέτος στο προσκήνιο, εκτός από τα οινικά προϊόντα και αυτό το ιδιαίτερα σημαντικό προϊόν της Μεσσηνιακής γης.

Η σταφίδα παρά το ότι αποτέλεσε την κινητήριο δύναμη της οικονομίας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους τον 19ο αιώνα, στην συνέχεια κατά τον 20ο αιώνα πέρασε στην αφάνεια, ενώ σήμερα γίνεται προσπάθεια για την αναβίωση της μέσα από την ανάδειξη της διατροφικής της αξίας και των πολλαπλών ευεργετικών δράσεων που έχει για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Το Messinia Terroirs Wine Festival διοργάνωσε σχετική συζήτηση προκειμένου να διερευνηθούν οι δυνατότητες ανάπτυξης και αξιοποίησης του «μαύρου χρυσού» όπως αποκαλούνταν η σταφίδα στις ημέρες της δόξας της.

Το αφιέρωμα στη μαύρη σταφίδα (ή κορινθιακή σταφίδα) πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 14 Ιούνιου στο Ξενοδοχείο W στο Costa Navarino στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Messinia Terroirs Wine Festival 2025 και αφορούσε δυο θεματικές ενότητες, αφενός «Τη διατροφική αξία της σταφίδας και το ρόλο της στη ζωή μας» και αφετέρου το «Εμπόριο, γαστρονομία, τουρισμός και ισχυρισμοί υγείας σταφίδας».

Καλεσμένοι ομιλητές ήταν στην πρώτη ενότητα οι Ηλίας Μπιτσάνης, - Δημοσιογράφος, Συγγραφέας, ο Γιώργος Δημητρόπουλος, - Fundraising Officer & Copywriter Μεσογειακού Ινστιτούτου για τη Φύση και τον Άνθρωπο (MedINA) και ο Σωτήρης Μπόλης, - Πρόεδρος Primarolia του Οργανισμού για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς της σταφίδας. Στη δεύτερη ενότητα μίλησαν για το θέμα οι Ανδρέας Ζαγάκος, - Συνιδρυτής Σχολείου Τουρισμού Καλαμάτας, Επιχειρηματίας Εστίασης, ο Δρ Λέανδρος Σκαλτσούνης, -Καθηγητής, Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Σπυριδούλα Καλκαβούρα - Εκπρόσωπος Πολιτιστικού Συλλόγου Γαργαλιάνων «Πολίτες σε δράση».

Το συντονισμό και των δυο συζητήσεων έκανε ο Στέλιος Ιωάννου Διευθυντής Σύνταξης των The Wine Lovers

Κατά τη διάρκεια των παρουσιάσεων και των τοποθετήσεων τονίστηκαν και αναδείχθηκαν τα προβλήματα αλλά και οι προκλήσεις και οι προοπτικές ανάπτυξης που υπάρχουν σήμερα για την σταφίδα και την καλλιέργεια της.

Συγκεκριμένα ο κ Μπιτσάνης τόνισε την ιστορική της σημασία στη δημιουργία του ελληνικού κράτους, ενώ ο κ Δημητρόπουλος από την πλευρά του τόνισε τις ιδιαιτερότητες και τις αλλαγές του μεσσηνιακού τοπίου, λόγω της αλλαγής των καλλιεργειών.

Ο κ Μπόλης στη δική του παρουσίαση, μέσα από τα τεκμήρια και τα στοιχεία της Primarolia -του φορέα που αποσκοπεί στην ανάδειξη του πολιτιστικού φορτίου που φέρει η σταφίδα, η παραγωγή της και οι σταφιδοπαραγωγοί- έκανε μια λεπτομερή και εις βάθος καταγραφή της ιστορίας της σταφίδας αναδεικνύοντας τις πολλαπλές προεκτάσεις που είχε το προιόν, η καλλιέργεια και η πώληση του, στη ζωή και τον πολιτισμό των περιοχών της βόρειας, δυτικής και νότιας Πελοποννήσου .

Ο Δρ Σκαλτσούνης από την πλευρά του, παρουσιάζοντας επιστημονικές μελέτες, αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη και πολλαπλά ευεργετική διατροφική αξία της μαύρης σταφίδας, ενώ ο κ Ζαγάκος από την πλευρά του τόνισε την ανάγκη της συνέχισης της προστασίας και της προώθησής της σταφίδας τόσο στο εσωτερικό όσο και στις διεθνείς αγορές καθώς και στην αναγκαιότητα δημιουργίας ενός αφηγήματος γύρω από τη μεσσηνιακή σταφίδα αλλά και από τη Μεσσηνία και τα προϊόντα της γενικότερα.

Η κα Καλκαβούρα στη δική της τοποθέτηση, αναφέρθηκε ειδικότερα στα προβλήματα που υπάρχουν στην περιοχή των Γαργαλιάνων, αλλά και στις προσπάθειες που γίνονται για την προστασία και την ανάδειξη του πλούσιου παρελθόντος της στην περιοχή.   

Κοινή πεποίθηση αποτέλεσε ότι παρά τη μείωση της παραγωγής και τις αλλαγές που έχουν επέλθει, η σταφίδα μπορεί να ξαναγίνει πρεσβευτής της μεσσηνιακής γης — όχι ως μνήμες ενός λαμπρού παρελθόντος, αλλά ως γαστρονομικό και πολιτισμικό κεφάλαιο με μέλλον.

Κλείνοντας τη συζήτηση ο συντονιστής Στέλιος Ιωάννου ανακεφαλαιώνοντας επισήμανε ότι «η σταφίδα δεν είναι απλώς ένα αγροτικό προϊόν. Είναι ένα συμβολικό κεφάλαιο της ελληνικής αγροτικής ιστορίας, στρατηγικό εξαγώγιμο αγαθό του 19ου αιώνα, και σύγχρονο superfood που συνδυάζει παράδοση, γεύση και υγεία με ιδιαίτερες και σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης». 

Μαύρη Σταφίδα: Προκλήσεις και προοπτικές

Οι Προκλήσεις που Αντιμετωπίζει

Παρά τα πλεονεκτήματά της, η καλλιέργεια της σταφίδας στη Μεσσηνία έρχεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις:

     • Μείωση της παραγωγής λόγω χαμηλών τιμών και εγκατάλειψης της γης

     • Γήρανση των παραγωγών χωρίς νεότερη διαδοχή

     • Κλιματική αβεβαιότητα, με ακραία καιρικά φαινόμενα να απειλούν την ποιότητα της σοδειάς

     •  Έλλειψη τυποποίησης που περιορίζει την εμπορική της δυναμική

Το Μέλλον της Μεσσηνιακής Σταφίδας

 Η αναγέννηση της σταφίδας στη Μεσσηνία περνά μέσα από:

     • Πιστοποιήσεις ΠΟΠ και προβολή της τοπικότητας

     • Τυποποίηση και εξαγωγικό branding

     • Διασύνδεση με την τοπική γαστρονομία και τον αγροτουρισμό

     • Υιοθέτηση καινοτομιών στην καλλιέργεια και τη συσκευασία

---

---

Λίγα λόγια για το Messinia Terroirs: Η αναγέννηση του μεσσηνιακού αμπελώνα

Στη γη όπου το κρασί ρέει μέσα στην ιστορία και η παράδοση συναντά τη δημιουργικότητα, γεννήθηκε μια πρωτοβουλία που φιλοδοξεί να χαράξει νέα πορεία για το οινικό μέλλον της Μεσσηνίας. Το Messinia Terroirs δεν είναι περισσότερα από ένα πρόγραμμα· είναι ένα όραμα, μια στρατηγική και ταυτόχρονα μια βαθιά σύνδεση με τη γη, τους ανθρώπους και την κληρονομιά του τόπου.

Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό έργο που αναπτύσσεται πάνω σε τρεις ισχυρούς άξονες: Μελέτη, Έρευνα και Εκπαίδευση. Το πρόγραμμα σχεδιάζεται και υποστηρίζεται από το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου (ΙΚΒΚΚ), έναν κοινωφελή οργανισμό με αποστολή να καταστήσει τη Μεσσηνία πρότυπο αειφόρου αγροτικής ανάπτυξης.

Μέσα από δράσεις ουσίας και εξωστρέφειας, όπως το φεστιβάλ κρασιού Messinia Terroirs Wine Festival, το Messinia Terroirs επιχειρεί να συστήσει ξανά τον μεσσηνιακό αμπελώνα στον κόσμο, όχι ως μια ξεχασμένη γωνιά οινοπαραγωγής, αλλά ως έναν νέο δυναμικό οινοτουριστικό προορισμό διεθνών προδιαγραφών.